Sık Görülen EKG Artefaktları
Artefakt, anlamlandırılamayan yapay değişiklikler olarak tanımlanan sık kullanılan bir tabirdir. Özellikle Elektrokardiyografi (EKG) kayıtlarında sık sık karşımıza çıkmaktadır. EKG de görülen ve anlamlandırılamayan yapay değişikliklere EKG artefaktları denir.
Sık sık ekg parazitleri olarak tanımlansa da, EKG artefaktları daha geniş kapsamda değerlendirilmelidir. EKG çekiminde karşılaştığımız bu artefaktların belli başlı bazıları diğerlerine nazaran daha fazla görülmektedir. Bazı durumlarda EKG yorumlamayı imkansız hale getirebilecek bu artefaktların bazıları hasta odaklı kaynaklanırken, bazıları da direkt EKG çekim hatalarından kaynaklanmalıdır.
Sık karşılaşılan EKG artefaklarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Tremor artefaktı
- 50/60 hz artefaktı
- Bazal çizgi kayması
- Elektrotların yanlış yerleştirilmesi
Tremor Artefaktı
Herhangi bir kas kasılması ve titreme gibi durumlarda görülen artefaktlardır. Hipotermi durumlarında, parkinson hastalarında sık olarak görülür. Yine aşırı anksiyete bozukluklarında yada elektrotların gevşek yada tam yapışmadığı durumlarda görülür. Şiddetli tremor artefaktı olması durumunda EKG okuma ve yorumlama imkansız hale gelebilir.
EKG hastanın hareketi ile eşzamanlı düzensiz değişiklikler görürsünüz bu değişiklikler kolaylıkla P dalgası ve T dalgasını baskılarlar. Sanıyede 5 ve altındaki tremor artefaktı görülen hastalarda ritm kolaylıkla atriyal flutter ile karıştırılabilir.
Tremor Artefaktı
Tremor artefaktı nasıl engellenebilir?
Tremor artefaktı olan hastalarda öncelikle rahatlatılmalıdır. Anksiyete ve titreme olmayan hastalarda ise tüm elektrotlar kontrol edilmeli gerekirse tekrar jellenmeli yahut değiştirilmelidir.
50/60 Hz Artefaktı
50/60 Hz alternatif akım (AC) artefaktı olarak bilinir. Genellikle birbirine benzeyen küçük ve sık değişiklikler olarak karşımıza çıkar. Tremor artefaktındaki değişiklikler birbirine benzemezken (VF yi andırabilir), 50/60 Hz artefaktındaki değişiklikler birbirine benzerler. Dikkatli incelenirse saniyede 50-60 arasında artefakt spike’ i olduğunu görülür.
Günümüz EKG leri yada defibrilatörleri bu artefaktları kullandığı filtrelerle başarılı bir şekilde filtrelese de aşağıdaki durumlarda 50/60 Hz AC artefaktı ile karşılaşabiliriz.
- Hastalın ektremitelerinin metal bir yüzeye temas etmesi
- Hastanın yakınlarında çalışan elektrikli bir alet.
- Hastanın üzerinden yada yakınından elektrikli alet kablosu geçmesi
- Özellikle defibrilatörlerde yada EKG’ lerde 220 volt pirizine takılı olarak kayıt alma durumlarında.
Hastaları 220 volt kaynaklarından uzaklaştırarak metal temasını engelleyerek yada EKG yada Defibrilatörün kablosunu fişten çekerek 50/60 Hz AC artefaktını engelleyebiliriz.
Bazal Çizgi Kayması
Bazal çizgi kayması, hastanın ani hareketi, derin inspirasyon ve ekspirasyon durumlarında ve elektrotların gevşek oılduğu durumlarda sıklıkla görülen bir artefakttır. İzoelektrik hattın yğksek derecede yer değiştirmesi ile karaktesizedir. Bazal çizgi kaymaları çok değişik şekilde değerlendirlebilir. Özellikle QRS kompleksine ve T dalgasına denk geldiği noktalarda ST değiliklikleri olarak değerlendirilebilir.
Elektrotların Yanlış Yerleştirilmesi
EKG çekimi sırasında elektrotlar yanlış yada ters bağlanırsa görülen bir bozukluktur. (EKG çekiminde elektrotların nasıl bağlanacağı konusuna Elektrokardiyografi’ ye Giriş adlı makalemizde değinildi). Anormallik ekstremite derivasyonlarında görülür. Ekstremite derivasyonlarında (DI, DII, DIII, AVR, AVL, AVF) AVR dışındaki derivasyonlarda negatif P Dalgaları görürsünüz. Göğüs derivasyonlarında herhangi bir anormallik görülmez. Göğüs derivasyonlarında da değişiklik görüyorsanız ve elektrotların doğru yerleştirildiğinden eminseniz “dekstrokardi” den şüphelenilmelidir.
