Diyabetik Ketoasidoz
Diyabetik ketoasidoz, genellikle Tip 1 diyabet hastalarında görülür. Ancak Tip 2 diyabetes mellitus hastalarında da diyabetik ketoasidoz görülebilir. Özellikle genç hastalarda diyabetik ketoasidoz tablosu sıkca görülmektedir. Önemli bir diyabetik acil durumudur. Özellikle takipsiz ve tedavisini geciktiren ve zamanında almayan hastalarda sıkca görülebilir. Pediatrik hastalarda ölüm olarını çok daha yüksektir.
Diyabetik ketoasidoz, karşıt hormonların ( glukagon, katekolamin, growth hormon, kortizol) artması nın tetiklediği insülin yokluğunda ve eksikliğinde oluşan klinik tablodur. Eksik yada olmayan insülin nedeni, ile glikoz hücre içine giremez ve kan glikoz düzeyinde yükselme başlar. Kan glikoz düzeyi yüksek olmasına rağman hücre içine giremeyen glikoz nedeni ile hücreler, hücre içi kullanılabilir bir enerji kaynağı sağlayabilmek için yağ ve protein depolarını yıkarak yanıt verir. Bunun sonucunda artık madde olarak ketonlar ve katoasidler ortaya çıkar. Bu artık maddeler kanda artması ile asidoz tablosu görülmeye başlar. Serum glikoz düzeyindeyi yüksek artış sonucunda osmotik diürez oluşur, hastada elektrolit bozuklukları ve volüm kaybı görülür. Tedavi edilmediği durumlarda koma ve ölüm gerçekleşebilir.
Diyabetik ketoasidoz hastalarında aşağıdaki durumlar kombine olarak gelişir.
- Yükselmiş kan glikoz düzeyi (>250 mg/dl)
- Asidoz tablosu (pH <7.30)
- Ketanüri
- Serum bikarbonat seviyesi [HCO3] < 18 mEq/L
Diyabetik ketoasidozun başlıca nedenleri
Genel olaşağıdaki nedenlerle diyabetik ketoasidoz tablosu görülse de bazı hastalarda altta yatan neden belirlenemeyebilir.
- Günlük insülin enjeksiyonlarını atlama veya unutma
- İnsülin pompası kateterinin tıkanması / yerinden çıkması
- Enfeksiyon
- Gebelik
- Hipertirodizm
- Madde kullanımı (kokain)
- İlaçlar: (steroidler, tiazidler, antipsikotikler, sempatomimetikler)
- Sıcak Çarpması
- Miyokard enfarktüsü
- Serebrovaskuler olaylar
- Majör travma
- Pulmoneremboli
- Pankreatit
- Gastrointestinal kanama
- Cerrahi girişimler.
Diyabetik ketoasidoz tablosunda belirti ve bulgular
Diyabetik ketoasidoz düşünülen hastalar hiperglisemik tablodadirlar. Genel olarak hiperglisemi ve asidoz ile ilgili bulgular görülmekle beraber aşağıdaki belirti ve bulgular görülebilir.
- Susama Hissi
- Bulantı-Kusma
- Abdominal ağrı ve hassasiyet
- İştahsızlık, anoreksi
- Poliüri, polidipsi
- Bilinç değişiklikleri (açık biliçten koma’ ya kadar bilinç değişiklikleri görülebilir)
- Taşikardi
- Takipme
- Kusmaul solunum
- Nefes de keton kokusu (çürümüş meyve kokusu)
- Hipotermi görülebilir.
Ayırıcı tanı
Diyabetik ketoasidoz tablosu düşünülen hastaların akut miyokard enfarktüsü, alkolik ketoasidoz, hiperosmolar hiperglisemikk durum, açlık ketoasidozu, ve sepsis gibi durumları da değerlendirmelidir.
Diyabetik Ketoasidoz Tedavisi
- ABCDE yaklaşımı ile hasta değerlendirilmelidir.
- Hastanın kısa nörolojik değerlendirmesi yapılarak bilinç durumu belirlenmelidir.
- Parmak ucu kan şekeri (PUKŞ) takibi yapılmalıdır.
- Hasta monitörüze edilmelidir. Diyabetik ketoasidoz tablosunda elektrolik bozuklukları nedeni (Hiperkalemi-Hipokalemi) ile aritmiler görülebilir. (Ciddi hipokaleminin gelişmesi, DKA (Diyabetik ketoasidoz) tedavisi sırasında potansiyel olarak hayatı en çok tehdit eden elektrolit dengesizliğidir.)
- En az bir, mümkünse iki tane geniş (16-18 G) IV erişim sağlanmalıdır.
- Hastalarda ciddi sıvı açığı (Yetikin bir hastada 100 ml/kg yaklaşık 5-10 Litre) mevcutur. Hastaların sıvı açığını kapatmak için % 0,9 NaCl ile tedavisine başlanmalıdır. Genellikle ilk olarak 2 litre hızlı bir şekilde 0-2 saatte verilmedir. Daha sonraki 2 litre 2-6 saatte ve sonraki 2 litre 6-12 saatte uygulanmalıdır.
- Hastaların vital bulguları ve bilinç seviyeleri sürekli takip edilmelidir.
- Hasta tedavinin yapılabileceği en uygun merkeze nakledilmelidir.
Kaynaklar:
1- Tintinnalli Kapsamlı Bir Çalışma Kılavuzu 2010 – Bölüm 220 – sy: 1342-1438
2- Diyabetik ketoasidoz gerçekleri http://www.acilci.net/diyabetik-ketoasidoz-gercekleri/
3-Doç. Dr. Zeynep Oflar – İç Hastalıklarında Aciller Sempozyum Dizisi No: 29 • Mart 2002; s. 279-292
4- Dr. İ. Esen – Diyabetik Ketoasidoz Tedavi Protokolü Fırat – Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Kliniği – 04.06.2013
5-Doç. Dr. Polat Durukan – Diyabetik Ketoasidoz – Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD – http://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/N575ZtgymoUs.pdf
