Aktif Karbon
Hepimizin bildiği gibi zehirlenmelerde tedavi basamaklarının en başında kişinin zehirlenmeye neden olan etken ile temasını kesme, zehri uzaklaştırma yada absorbsiyonunu azaltma/engelleme yer almaktadır. Bu amaçla gastrik lavaj ve aktif karbon (aktif kömür) uygulaması ilk sıralarda kendilerine yer bulmaktadır. Gastrik lavaj ile mide içeriği boşaltılarak zehirlenmeye neden olan toksinlerin vücut dışına çıkarılması amaçlanmakta iken aktif karbon uygulaması ile toksinlerin kimyasal olarak aktif karbona bağlanarak emilimini azaltılması hedeflenmektedir.
Gastrik lavaj ve aktif kömür uygulaması hakkında da çok değişik uygulama yöntemleri hala tartışma konularından bir tanesidir. Bu konuda bir çok yabancı çalışma oldukça farklı sonuçlar ortaya koymaktadır. Bu farklılıkların bir çok nedeni olmakla beraber bu yazımızda bunlara çok fazla girmeyeceğiz ancak, özellikle aktif kömürün absorbsiyon yeteneği ile etkili olduğu bazı toksinlerde özellikle ilk 1 saat içerisinde gastrik lavaj yapılmaksızın sadece aktif kömür uygulamasının yeterli olabileceği belirtilmektedir.
Aktif Karbon (Aktif Kömür)
Hindistan cevizi kabuğu odun kömür yada bazı diğer maddelerin yüksek ısı altında işlenmesi ile oluşan maddelerdir. Aktif kömürler oldukça yüksek gözenek yapısına ve yüzey alanına (1000 m2/gr) sahiptir. Bu sayede bazı maddeleri tutma ve bağlama yeteneği yüksektir. Renksiz ve tatsız olarak nitelendirilmekte olup, hastalar tarafından tolere edilebilinmesi değişken olmaktadır. Bazı hastalar bu maddeyi çok rahat tolere edebilirken bazı hastalarda kusma ve değişik reaksiyonlarla gereken dozu almaları zorlaşmaktadır. 1960 larda rutin olarak zehirlenmelerde kullanılmaya başlanmış, günümüzde de rutin olmasa da halen kullanımı devam etmektedir.
Aktif karbon bazı maddelerde oldukça etkili iken bazı maddelerde de etkisi hiç yok denilecek kadar azdır yada etkisizdir. Aktif karbonun etkili yada etkisiz olduğu maddeleri kabaca aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Aktif Kömürün etkili ve etkisiz olduğu toksik ajanlar.
Aktif karbon uygulaması kabaca zehirlenmeye maruz kalınan ilk 1 saat içerisinde uygulandığında etkili olduğu maddelerde iyi sonuçlar verebilmektedir. Ancak 1 saat sonrası uygulamalarda etkisi hızla azalmaktadır. Hastane öncesi alanda Tek doz 1 gr/kg dozunda uygulanmaktadır. Bazı nadir durumlarda hastane ortamında belli aralıklarla tekrarlanarak uygulanabilmektedir. Aktif karbon uygulaması mümkünse mazogastrik katater takılarak, nazogastrik katater ile mideye verilmek suretiyle yapılmalıdır. Bunun yapılamadığı durumlarda sıvı aktif karbon direkt hastaya içirilebilir. Özellikle aspirasyon en önemli komplikasyonlarından biridir. Bebekler kullanımı çok sınırlıdır kullanılması durumunda azami dikkat edilmelidir.
20 aylık oğlumun midesi yıkandı aktif kömür verdiler 27 saat geçti ama hâlâ kakasını yapmadı bir şey olurmu yardımcı olursanız sevinirim birde ciğerlerine kaçmış olsa ne gibi belirtiler olur Allah korusun? Şimdiden teşekkürler