Portatif Mekanik ventilatörler uzun zamandan beri ambulanslarımızda bulunan ekipmanlardan bir tanesi. Mekanik ventilatörler, özellikle ciddi solunum yetmezliklerinde, kardiyak arrest durumlarında ve spontan solunumu olmayan hastalara solunum desteği sağlanmasında bizlere en çok yardımcı olan ekipmandır.

Ancak bu çok önemli ekipmanlar maalesef hastane öncesi alanda hak ettiğinden daha az miktarda kullanılıyor. Bunun en önemli nedeni nispeten karışık görünen kullanımı ve yetersiz bilgi. Gelin bu önemli cihazı biraz tanıyalım ve kullanımı hakkında bilgiler aktaralım.

Portatif Mekanik Ventilatör Kullanımı

Mekanik ventilatörler üretici firmalara göre görünüş olarak farklı görünse, üzerinde farklı işaretler olsa da genel mantığı ve venttilatör modları aynıdır. Belli başlı ortak ventilasyon modlarında çalışan bu cihazların kullanım mantığını anlarsak eğer, markası ne olursa olsun portatif mekanik ventilatör kullanımı bir sorun olmaktan çıkacaktır. Öncelikle mekanik ventilatör modları hakkında bilgi verelim.

Kontrollü mekanik ventilasyon/AUT modu: Bu ventilatör modu solunum çabası olmayan kısacası hastanın hiçbir şekilde spontan solunumunun olmadığı durumlarda kullanılan moddur. Cihaz bu durumda hastaya sülkli kendi kontrolünde ayarladığımız miktarlarda ventilasyon işlemi sağlar. Genellikle ventilatörlerin ilk açıldığı ventilatör modudur.

Ast/Asist Modu: Hastanın belirli bir solunum çabası olduğu ancak bu solunum çabasının yeterli olmadığı durumlarda asist modu kullanılmalıdır. Bu modda cihaz spontan solunumun olduğu, ancak solunum yetersiz olduğu durumlarda solunuma destek olmaktadır. Spontan solunumun olmadığı aralarda ise solutma işlemini tamamen kendisi devralır.

CPAP: Bu ventilatör modu tüm ventilatörlerde yoktur. Özellikle akciğer ödemi ve şiddetli KOAH ataklarında hastanın akciğerlerinde sürekli bir pozitif basınç oluştutarak kapalı hava yollarını ve alveolleri açarak solumu rahatlatmada kullanılan non invaziv bir ventilaşyon şeklidir.

Yukarıdaki ventilasyon modları genellikle portatif mekanik ventilatör kullanımı becerisinin ilk basamaklarıdır. Uygun ventilasyon moduna karar verildikten sonra ventilatör ayarlarını yaparak mekanik ventilasyon uygulamasına başlanabilir.

Hastalara mekanik ventilatör ile mekanik ventilasyon uygulaması yaptırabilmeniz için belli başlı bazı bilgilere ihtiyacınız olacaktır. Bunlar;

• Solunum Sayısı
• Tidal volüm
• Minute Volüm
• Verilecek Oksijen miktarı
• PEEP değeri
• Yüksek basınç limiti

Solunum Sayısı: Hastaya dakikada kaç defa ventilasyon yaptıracağımı belirttiğimiz parametredir. Genellikle kardiyak arrest durumlarında solunum sayısı 10-12 olarak ayarlanmalıdır. Ventilatördeki Respiratuar rate yada solunum sayısı yazan bölüm 10-12 olarak ayarlanmalıdır.

Tidal volüm: Hastanın her solunumu sırasında akciğerlere aldığı (inspirasyon) ve verdiği (ekspirasyon) hava miktarıdır. Tidal volümün hesaplanmasında kabaca basit bir formül kullanılır. Tidal volüm, hastanın kilosu ve kg başına gerekli hava miktarı çarpılarak bulunur. Yetişkin hastalarda kg başına 6-10 ml hava gerekli olduğu düşünülürse 85 kg ağırlığa sahip bir hastanın tidal volümünü hesaplayalım.

Tidal Volüm= Hastanın Kilosu X 6-10 ml/kg

Tidal Volüm = 85 X 10 ml/kg (yetişkinlerde 10 ml çocuklarda 6-8 ml seçilebilir)

Yani, 85 kg ağırlığındaki bir hastanın tidal volümü= 850 ml dir.

Minute Volüm: Hastanın 1 dakika içerisinde soluyacağı hava miktarıdır. hastanın dakikadaki planlanan solunum sayısı ve tidal volüm (tidal hacim)’ ün çarpılması ile bulunur.

Minute Volüm = Dakikadaki solunum Sayısı x Tidal Volüm

Hemen yukarıdaki örnekle devam edelim 85 kg ağırlığındaki hastamızı dakikada 10 defa solutmayı planlıyoruz. Bu hastanın tidal volümünü ise 850 ml olarak bulmuştuk.

Minute volüm= 10 X 850 ml    =   8500 ml   = 8,5 Lt

Hastamızın minute volümünü 8,5 Lt olarak bulduk.

Ventilatörde Minute volüm yazan kısım 8,5 Lt ye ayarlanmalıdır.

Verilecek Oksijen Miktarı (FiO2): Hastanın soluyacağı havadaki oksijen miktarı yani FiO2 oranının ayarlanmasıdır. Ya hastanızı %100 oksijen ile yada “mixed” yani %50 ortam havası+%50 oksijen ile solutmayı tercih edebilirsiniz. Hedeflenen Spo2 değerine mixed modu ile ulabiliyorsanız %100 oksijen uygulamasına gerek yoktur.

PEEP Değeri: PEEP  (Positive End Expiratory Pressure) yani “Ekspirasyon sonu pozitif basıncı” ekspirasyon sonunda akciğerler de kalan hava basıncıdır. PEEP değeri genellikle 5-8 cm/H2O (santimetre/su) olarak ayarlanmalıdır. PEEP değeri ve ayarlaması tüm portatif mekanik ventilatörlerde bulunmayabailir.

Yüksek Basınç Limiti (Pressure Limit yada Pmax): Mekanik ventilasyonda ventilatörün, inspiryum sırasında maksimum uygulayacağı basınçtır. Yüksek Basınç Limiti (Pressure Limit yada Pmax) yetişkin hastalarda maksimum 20-23 cm/H2O (20-23 santimetre/su) basıncında başlanmalıdır. Hastanın satürasyon değerlerine ve göğüs hareketlere göre 40 -45 cm/H2O değerine kadar çıkılabilir.

Not: Bazı ventilatörler yüksek basınç limiti değerini cm/H2O bazıları ise Mbar cinsinden verir. Örneğin Sirius ventilatörler yani sarı ventilatörler Cm/H2O ölçüsünü kullanırken Weinmann ventilatörler ise mbar ölçüsünü kullanır. Bu kafanızı fazla karıştırmasın yaklaşık olarak 1 Cm/H2O= 1Mbar‘ dır.

Yukarıdaki bilgilerin hesaplanması yada bilinmesi hastane öncesi acil tıp alanında mekanik ventilasyon uygulaması için yeterlidir. Gelin şimdi hep beraber bir örnekle Ambulanslarımızda bulunan “WEİNMANN” ventilatör üzerinde uygulayalım.

Örnek: Kardiyak arrest resüsitasyonu sonucunda spontan dolaşımı geri dönen ancak spontan solunu olmayan bir 65 kg ağırlığında yetişkin hastamız olsun. Bu hastamızı mehanik ventilatöre bağlamaya ve hastayı dakikada 10 defa solutmaya karar verdik. Spontan solunumu yani hiç solunum çabası olmasığı için ventilatörün asist modunu kullanmayacağız.  FiO2 yi %100 O2 olarak ayarlayalım.

Hastanın minute volümünü bulalım. Bunun için önce tidal volümü bulalım.

Tidal Volüm=65 X 10 = 650 ml

Minute volüm= 650X10= 6500 ml yani 6,5 litre

Aşağıdaki weinmann portatif mekanik ventilatör resiminde bu değerleri ilgili yerlere yerleştirlim.

Weinman mekanik ventilatörde ilgili ayarlar

Portatif Mekanik Ventilatör Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Mekanik ventilasyon sırasında  cihazın oksijen bağlantılarının düzgün olduğuna ve yeterli oksijen basıncı varlığından emin olunmalıdır.
• Mekanik ventiilasyon sırasında bakteri filtresi kullanımına özen gösterilmelidir.
• Transport sırasında kabloların katlanmamasına sıkışmamasına dikkat edilmelidir.
• Yüksek basınç limiti 50-55 mbar yada cm/su seviyesini geçmemelidir.
• Mümkünse hasta devreleri her hastada değiştirilmelidir.
• Oksijen basıncı 2,8-2,7 barın altına indiğinde oksijen tüpü hemen değiştirilmelidir.
• Şarjlı cihazların sarj seviyesine dikkat edilmelidir.
• Hastada kullanılmadan önce balon testi ile ventilatör test edilmelidir.

Özet

Makale Adı

Portatif Mekanik Ventilatör Kullanımı

Açıklama

Portatif Mekanik ventilatörler uzun zamandan beri ambulanslarımızda bulunan ekipmanlardan bir tanesi. Mekanik ventilatörler, özellikle ciddi solunum yetmezliklerinde, kardiyak arrest

Yazar

E. TEK

Editör

www.resusitasyon.com

Editör Logo