Gebelik
Gelişmiş ülkelerde 1/300oo sıklıkla görülen gebelikde anne ölümleri (gebeliğe bağlı mortalite), gelişmekte olan ülkelerde daha sık karşımızda çıkmaktadır. Ülkemizde Sağlık Bakanlığının açıkladığı verilere göre, gebelikte anne ölüm oranı 2014 yılı için 19/100000 (100000 gebelikte 19 ölüm) olarak gerçekleşmiştir.
Gebelikte gerçekleşen kardiyovasküler sorunların giderilmesinde hem anneyi hem de bebeği düşünerek hareket etmek gerekir. Anneye yapılan müdahalenin kalitesi direkt bebeği de etkilemektedir. Gebelikte annede bazı fizyolojik değişiklikler görülür. Bu değişiklikler ister istemez kardiyak arrest vakalarında büyük oranda dezavantaj olarak yansımaktadır. Genel olarak artan kan hacmi ile birlikte kardiyovasküler sistemin yükü artar. Fetüsün batın içinde çok çok önemli yer kaplaması ile batın içi basınç artar ve vena cava basısı oluşturarak, kardiyak geri dönüşü azaltır. Yine batın içi artan basınç nedeni ile diyafragma yukarıya doğru hareket ederek göğüs boşluğu ve akciğerleri sıkıştırır. Bu nedenle solunum sıkıntıları gebelik döneminde artar. Artmış batın içi basınç mideyi de etkileyerek reflüye neden olur, ve olası kardiyak arrest durumlarında kusmaya neden olabilir. Uterus ağırlığı 70 gr’dan 1100 gr’a, hacmi 10 ml’den 5000 ml’ye çıkar. Bunlara paralel gebelikte kalp debisi, solunum sayısı, kan hacmi ve oksijen gereksinimi artar.
Gebeliğin 20.haftasından sonra, özellikle supin pozisyondayken, uterus, vena kava inferiorda, abdominal aortda ve iliyak damarlarda basıya neden olur . Bu sebeple 20. hafta üstü gebeliklerde hipotansiyon gelişir. Olası bir travmada anne çok daha korunmasız hale gelir. Yine 20 hafta sonrası gebeliklerde olası kardiyak arrest durumlarında vena cava basısı nedeni ile azalmış kardiyak geri dönüş, uygulanan kardiyopulmoner resüsitasyonun kalitesini negatif yönlü etkileyebilir.
Gebelikte kardiyak arrest nedenleri arasında, kardiyak hastalık öyküsü, intihar, hipertansif durumlar, tromboemboli, sepsis, kanamalar, pulmoner emboli, amniyon sıvısı embolisi ve ektopik gebelik gösterilebilir.
Gebelikte resüsitasyon olgularında İYD protokolleri küçük modifikasyonlar dışında aynen uygulanmalıdır.
Gebelikte İleri Yaşam Desteği;
-
- ABCDE yaklaşımını kullanın
-
- Gebenin sağ yan kalçasını 15 derece kadar yükseltin ve sol yan yatış pozisyonu verin. Bu amaçla sağ kalçanın altını yastık yada diğer ekipmanlarla destekleyiniz. Böylece vena cava basısını engelleyerek venöz dönüşü arttırabilirsiniz. Mutlaka bir kadın doğum hastalıkları uzmanına haber verin ve yardım alın.
- AHA 2015 güncellemelesinde sol yana çevirme pozisyonunda CPR kalitesinin düştüğü belirtilmektedir. Bu nedenle 20 haftadan sonraki gebeliklerde manuel sol uterin yer değiştirme (manuel LUD) manevrasının daha etkili olabileceği belirtilmektedir. Detaylı bilgi için: AHA 2015 Özel Durumlarda Resüsitasyon: Gebelik
-
- Hava yolu güvenliğini sağladıktan sonra hastaya %100 oksijen vererek solunuma destek olun. Mide regürjitasyonu ve aspirasyon riski nedeni ile erken entübasyon düşünün. Kullanacağınız tüp boyutunu 0,5 1 numara küçültmeyi düşünün.
-
- IV sıvıları bolus uygulayın (özellikle hipotansiyon durumunda). IV yolu üst ektremiteden açmaya çalışın.
-
- Gebeliğin neden olduğu diyafragma basısı ve abdominal içerik artışı nedeniyle, göğüs kompresyonu daha yüksek bir el pozisyonu kullanılarak uygulanabilir.
-
- Defibrilasyon sırasında artan meme dokusu nedeni ile standart paddle’ lar yerine yapışkan pedler kullanılabilir.
-
- Standart defibrilasyon enerjileri kullanın.
-
- Kanama durumlarında, external kanamalar durdurulmalı, hızlı sıvı replasmanı / transfüzyon yapılmalıdır. Koagülopatinin düzeltilmesi (rekombinant Faktör VIIa) ve oksitosin ve prostaglandin uygulaması (atoni için) düşünülebilir.
-
- İlaç intoksikasyonu: Gebelikte kullanılan magnezyumun yüksek dozlarda alınması da kardiak arrest nedenlerinden bir tanesidir. Bu gibi durumlarda tedavi amaçlı Kalsiyum kullanılmalıdır.
-
- Olası STMI durumlarında fibrinolitikler gereceli olarak kontrendikedir.
-
- Eklampsi ve Preeklampsi durumlarında magzezyum sülfat kullanılmalıdır.
- Amnion sıvısı embolilerinde destekleyici tedaviye devam edilmelidir. Spesifik bir tedavisi yoktur.
Sectio (sezeryan) ne zaman yapılmalı?
Gebelikte ileri yaşam desteği, 5 dakika içinde annenin resüsitasyonunun, bebeğin sezaryen ile doğumunun ve yenidoğan resüsitasyonunun koordinasyonunu gerektirir
Bu nedenle, gebelikte kardiyak arrest ile karşılaşılması muhtemel olan birimlerde, hem gebe, hem de yenidoğan resüsitasyonu için gerekli planlar yapılmalı ve gerekli donanım bulunmalı, obstetri ve yenidoğan ekiplerinin, erken dönemde resüsitasyona katılması sağlanmalıdır.
-
- Gestasyonel yaş 20 haftadan az ise fetüsün yaşama şansı yoktur, sezeryana gerek yok.
-
- Gestasyonel yaş 20-23 hafta arasında ise, bu devredeki bir bebeğin yaşaması beklenemez, ama annenin resüsitasyonunun başarılı olabilmesi için acil sezaryen başlatılmalıdır.
-
- Gestasyonel yaş 24-25 haftadan fazla ise hem annenin hem bebeğin yaşamını kurtarmak için acil sezaryen başlatılmalıdır. (ilk 5 dakida sezeryan planlanmalıdır)
- Gestasyonel yaş 24-25 haftadan fazla ise hem annenin hem bebeğin yaşamını kurtarmak için acil sezaryen başlatılmalıdır. (ilk 5 dakida sezeryan planlanmalıdır)
- Gestasyonel yaş 30. haftadan fazla ise, yaşam oranı iyi ( İlk 5 dk sonrası sezaryan planlanmalıdır ).
