Opioid (Opiyat) Bağımlılığı ve Zehirlenmeleri
Haşhaş yada afyondan elde edilen asıl kullanım amacı analjezi olan maddeler genel olara opioidler (opiyat) olarak adlandırılmaktadır. Doğal yollarla elde edilebilecekleri gibi semi-sentetik yada sentetik olarak elde edilebilmektedirler. Tıbbi olarak analjezik olarak kullanılsa da öfori etkileri nedeni ile sıkça kötüye kullanımları da mevcuttur. Semi-sentetik opioidler doğal opioidlerin işlenmesi ile elde edilirler.
| Opioidler | |
| Doğal Opioidler | Morfin, kodein |
| Semi-sentetik opioidler | Eroin (Diamorfin), oksikodon ve hidromorfin |
| Sentetik opioidler | Petidin, fentanil, tramazol, metadon |
Opioidlerin analjezi ve hafif sedasyon etkilerinin yanında güçlü ve ciddi yan etkileri mevcuttur.Respiratuar arrest, konvülziyon, apne, hipotansiyon,bağımlılık gibi hayatı tehdit edebilecek ciddi yan etkileri mevcuttur. Yine oryantasyon bozukluğu, sersemlik, sarhoşluk hissi ve öfori etkileri de mevcuttur. Özellikle öfori ve sarhaşluk hissi gibi keyif verici olarak nitelendirilebilecek yan etkileri nedeniyle sık sık kötüye kullanılmaktadır.
Opioid (opiyad) intoksikasyonu tıbbi amaçlı kullanım sonrasında (ağrı kontrolü – analjezi) gelişebileceği gibi, kötüye kullanım sonrasında da gelişebilmektedir.
Opioid (Opiyad) intoksikasyonunu düşündürebilecek durumlar;
- Daha öncesinde opioid kullanımını bilgisi,
- Kullanımdan hemen sonra gelişen anormal durumlar ve pisikolojik belirtiler,
- Dikkat dağınıklığı ve kooperasyon bozukluğu,
- Sersemlik,
- Bilinç bozukluğu, koma,
- Vücutta madde kullanımını düşündüren enjektör izleri
- Apati ve konuşma bozuklukları
Opioid (Opiyad) intoksikasyonunu belirti ve semptomları
- Sersemlik,
- Stupor ve komaya doğru ilerleyebilen bilinç bozuklukları,
- Miyozis,
- Bradikardi,
- Mukoza kuruluğu,
- Ajitasyon,
- Hipoventilasyon,
- Solunum depresyonu,
- Halüsinasyonlar,
- Apati gibi belirti be bulgular görülebilir.
Opioid (Opiyad) intoksikasyonununda tedavi
- ABCDE yaklaşımı ile hasta değerlendirilmelidir.
- Hastaya maske ile oksijen desteğine başlanmalıdır.
- Özellikle hastanım solunumu takip edilmeli, entübasyona ve pozitif basınçlı ventilasyona hazır olunmalıdır.
- Var ise yakınlarından yada arkadaşlarından madde bağımlılığı hakkında bilgi alınmalıdır.
- IV erişim sağlanmalı ve hastanın kardiyak, KB ve SpO2 monitörizasyonu yapılmalıdır.
- Parmak ucu kan şekeri ölçülmeli ve kan şekeri 60 mg/dl altında ise hipoglisemi tedavisi yapılmalıdır.
- Nalokson 0.4-0.5 mg IV olarak verilir. Total doz maksimum 10 mg’ a kadar uygulanabilir. IV olarak verilemediği durumlarda IM, SC, yada endotrakeal tüpten uygulanabilir.
- Nalokson etkisi titre edilerek verilmelidir. İstenilen seviyeden fazla uygulanması durumunda yoksunluk sendromu gelişebilir.
