Atropin ve Hastane Öncesi Kullanımı
Atropin, parasempatolitik etkili olan antimuskarinik bir ajandır. Geçmiş yıllarda özellikle kardiyak arrest tedavileri başta olmak üzere bir çok alanda kullanılsa da, 2010 yılından bu yana artık kardiyak arrest tedavisinde rutin olarak kullanılmamaktadır.
Atropin ne kadar kardiyak arrestlerin resüsitasyonunda artık yer almasa da sahip olduğu diğer etkiler nedeni ile özellikle bradiaritmiler başta olmak üzere bazı durumlarda hastane öncesi acil tıp alanında kullanılmaya devam etmektedir.
Atropin endikasyonları nelerdir?
Atropin parasempatolitik etkisi ile Sinüs düğümün uyarı çıkarma özelliğini ve AV nod iletim hızını artırarak kalp atım hızını arttırır. Bu etkisi ile bradikardilerde endikedir. AV bloklu hastalarda 2. derece AV bloklu hastalarda kalp hızını artırmakta endikedir. 3. derece yani tam kalp bloğu olan hastalarda etkisi ne kadar sınırlı yada yetersiz olsa da bu hastalarda da kalp atım hızını arttırmada kullanılmalıdır.
Atropin, organofosfat zehirlenmeleri ve karbamat zehirlenmelerinde de endikedir. Bunun yanında muskarinik etkili mantar zehirlenmelerinde da atropin endikasyonu mevcuttur.
Atropin endikasyonları içerisinde, özellikle çocuklarda hızlı ardışık entübasyon uygulaması öncesinde vagal uyarı nedeni ile olaşabilecek bradikardilerin önlenmesinde premedikasyon amaçlı kullanımı da yer almaktadır.
Sinir ajanlarının kullanıldığı (Soman, Tabun, Sarin, Vx, v.b.) kimyasal silah kullanımında da atropin uygulaması endikedir.
Atropin dozu ne olmalıdır?
Atropin yukarıda bahsettiğimiz atropin endikasyonlarının varlığında hastane öncesi acil tıp alanda kullanılmaktadır. Bu atropin dozu aşağıda belirtilen şekilde ayarlanmalıdır.
Bradikardi tedavisinde atropin dozu
Bradikardi varlığında atropin uygulaması yetişkinlerde 0.5 mg IV/IO olarak uygulanabilir. Toplam doz 3 mg’ ı geçmeyecek şekilde 3-5 dakikada bir tekrarlanabilir. Uygulama dozları 0.5 mg altında olmamalıdır. 0.5 mg altındaki uygulama dozlarında paradoksal bradikardiye neden olabilir. IV yol açılamadığı durumlarda ETT den IV dozun 2-2,5 katı olacak şekilde uygulanabilir.
Çocuklarda bradikardi durumlarında ilk tercih edilen ajan değildir. Ancak vagal uyarı artışına bağlı bradikardilerde atropin 0.02 mg/kg dozunda (0.01 mg/kg altında paradoksal bradikardi nedeni ile verilmemeli) IV/IO olarak uygulanabilir. Bu doz en fazla 2 defa uygulanmalıdır.
Organofosfat veya Karbamat zehirlenmelerinde atropin dozu
Özellikle organofosfat zehirlenmelerinde atrpin antidot olarak kullanılır. Organofosfat zehirlenmelerinde hastanın klasik “ıslak hasta görünümü” (aşırı terleme, oral ve trakeal sekresyon artışı, gözyaşı artışı) sonlanana kadar atropin uygulanmalıdır. Bu amaçla atropin 1 mg IV/IO olacak şekilde 5 dakikada bir tekrarlanmalıdır. Organofosfat intoksikasyonlarında atropin uygulamasınınüst sınırı yoktur. Kaba tabirle hastanın ıslak görünü sonlanana, trakeal sekresyon artışı sona erene kadar tekrarlanmalıdır.
Mantar zehirlenmelerinde atropin dozu
Mantar zehirlenmelerinde bradikardi görülmesi durumunda Atropin 0,5 mg-1 mg uygulanabilir. Muskorinik mantarların zehirlenmesinde de bu şekilde kullanılabilir. Bu doz gerektiğinde tekrarlanabilir.
Sinir ajanı maruziyetinde atropin dozu
Sinir ajanlarının (sinir gazı) (Soman, Tabun, Sarin, Vx, v.b.) kullanıldığı kimyasal silahlarda atropin 2 mg IM olacak şekilde kullanılmalıdır. İlk uygulamadan 30 dakika sonra hastada düzelme görülmemesi durumunda bu doz 2-3 defa toplam 4-6 mg olacak şekilde tekrarlanabilir. Kişide ağız kuruluğu görülmesi nabız sayısının yükselmesi ve ıslak hasta görünümünün kaybolması yeterli düzelme olarak değerlendirilebilir.
Atropin uygulamasında dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?
Atropin uygulaması sırasında paradoksal bradikardiye dikkat edilmelidir. Bu amaçla minimum atropin uygulama dozuna dikkat edilmeli ve bu dozun altında atrpin uygulaması yapılmamalıdır.
Organafosfat zehirlenmelerinde atropin uygulaması çok önemlidir. Bu nedenle organofosfat intoksikasyonlarında sekresyonlar kayboluncaya kadar atropin uygulanması devam etmelidir. Bu hastalarda taşikardinin olması atropin uygulamasının sonlandırılması gerektiğini göstermez.
Endotrakeal tüp yolu ile uygulamalarda Atropin, serum fizyolojik ile seyreltilmelidir.
Kaynaklar:
- https://www.rxlist.com/atropine-drug.htm#side_effects_interactions
- https://www.drugs.com/dosage/atropine.html
- https://www.acilci.net/atropin/
