Dopamin ve Hastane Öncesi Kullanımı
Dopamin, vücutta bulunan dopamin reseptörlerine bağlanarak etki gösteren vazoaktif bir ajandır. Hastane öncesi acil tıp alanında dopamin kullanımı çok sık olmasada bazı endikasyonlarda oldukça önemli bir yer tutmaktadır.
Dopamin nedir, hangi durumlarda kullanılır, dopamin endikasyonları nelerdir?
Yukarıda da kısaca değindiğimiz gibi dopamin vücuttaki dopamin reseptörlerine bağlanarak etki gösteren kalp ve damarlar üzerine etkili vazoaktif bir ajandır. Hastane öncesi acil tıp alanında siddetli düzeltilemeyen hipotansiyon, kardiyojenik şok, septik şok ve hipovolemik şok tabloları dopamin endikasyonları arasında en önemlileridir.
Dopamin, uygun dozlarda inotrop etkilileri ile kalp kasının kasılma güzünde artışa neden olarak kardiyak outputu arttırmaya yardımcı olur.
Dopamin uygulama dozları nedir?
Dopamin doza göre farklı etkileri olan bir ilaçtır. Çoğu zaman muadali olarak gösterilse de aslında muadili olmayan ilaç olan dobutaminden en büyük farkı budur. Dopaminin uygulanan doza göre farklı etkileri olması nedeni ile uygulama sırasında kullanılacak dopamin doz aralığı iyi seçilmelidir.
Dopamin, 2 mcg/kg/dk hızından daha düşük dozlarda uygulandığında hastada vazodilatasyona neden olarak hipotansiyona neden olur. Özellikle uygulama endikasyonunun hipotansiyon ve şok tedavisi olduğunu düşünürsek 2 mcg/kg/dk dan daha düşük dozlarda uygulanması hipotansiyonun ve bununla beraber perfüzyon bozukluğunun derinleşmesine neden olacaktır.
Dopamin dozu, 2-10 mcg/kg/dk olacak şekilde uygulanırsa pozitif inotrop etkileri ile kalp kasının kasılma gücümü arttırarak kardiyak output’ u arttırarak kan basıncını arttırır. Bu doz hastane öncesi acil tıp alanında hipotansiyon ve şok tedavisinde kullanılacak doz olmalıdır.
Eğer dopamin dozu 10 mcg/kg/dk dozundan fazla olacak şekilde uygulanırsa vazokontrüksiyon yaparak kan basıncının yükseltilmesinde yardımcı olur. Bu doz da şok tablosunda olan hastaların tedavisinde uygun olan dozdur. Şok tablosunda olan hastalarda dopamin dozunun 10-20 mcg/kg/dk olarak ayarlanması yeterlidir.
Peki farklı dozlarda farklı etkilere sahip olan dopamin uygulamasında doz hesabı nasıl yapılmalıdır? gelin hep beraber bakalım.
Dopamin doz hesabı nasıl yapılır?
Dopamin doz hesabı karmaşık olarak görülsede bunu basit bir formülle oldukça kolay bir şekilde gerçekleştirebiliriz. Dopamin doz hesabı sırasında öncelikle 100 mg yani 1/2 ampül dopamin 100 ml SF içerisine konulmalıdır. Uygulanacak Doz X Hastanın kilosu X 6/100 = saattle gidecek sıvı miktarı formülü kullanılarak hastaya ssatte gidecek vıvı miktarını bulabiliriz. Gelin bunu bir örnekle inceleyelim…
Dopamin doz hesabı örneği:
80 kg ağırlığındaki bir hastaya hipotansiyon tedavisi amacı ile dopamin infüzyonuna başlamaya karar verdik. Hastaya 8 mcg/kg/dk hızında dopamin dozu planladık. 100 mg dopamini 100 ml SF içerisine koyduk. Acaba hastaya dakikada kaç damla ile sıvı göndermeliyiz.
Dopamin Formülü: (hastanın kilosu X uygulanacak dopamin dozu X 6)/100 = saatte gidecek sıvı miktarı
80 x 8 x 6/100 —- 3840/100= 38,4 ml
yani hastamıza 1 saatt 38,4 ml sıvı göndermeniz gerekiyor. Eğer elimizde doziflow var ise saatte 38-39 cc gidecek şekilde ayarlarrsak yeterli olacaktır. Elimizde doziflow yok ise damla sayarak bu işlemi yapmamız gerekiyor. 38,4 ml/60= 0,64 ml formülü ile dakikada 0.64 ml sıvı göndermemiz gerektiğini bulduk. Şimdi eski bilgileri hatırlayalım. 1 cc =20 damla olduğuna göre hastaya dakikada 12.8 damla yani yaklaşık 13 damla olarak hazırladığımız sıvıyı gönderdiğimizde istediğimiz dozda dopamini hastaya göndermiş olacağız. İşte dopamin doz hesabı, dopamin doz ayarlaması bu kadar kolay.
Dopaminin hangi durumlarda kullanılmaz, hangi durumlarda kontrendikedir?
Aşağıdaki durumlarda dopamin kullanılmamalıdır.
- Kökeni ne olursa olsun taşikardiler
- Hipertiroidizm
- Ergot zehirlenmelerinde ve böbrek üstü bezi tümörlerinde kullanılmamalıdır.
Kaynaklar:
- ALTINTAŞ, Neriman Defne, and Arzu TOPELİ İSKİT. “Vazoaktif ve inotropik ilaçların doğru kullanımı.” (2006).
- Öz, Hüseyin. “Vazopressör ve İnotrop Tedavi.”
- KARAKOÇ, Emre. “ŞOK TANISI VE YÖNETİMİ.”
dopamin doz hesabı için çok güzel bir hesaplama.hep karıştırdım dopamin olayını. bu akılda kalıcı oldu. teşekkürler.
Bu işlem bu kadar kolaymıydı ya… gerçekten dopamin dozunun hesabında oldukça pratik bir yöntem olmmuş.
Bir hastane öncesi acil çalışanı olarak aklıma takıldığında ilaçların dozlarına hemen ulaşabiliyorum. teşekkürler. Etrafımdaki herkese siteyi öneriyorum.
Aydınlatıcı oldu. Arada açıp okuyorum bilgileri tazeliyorum.