Akut İskemik İnme
Herhangi bir nedenden dolayı serebral kan akışının kesintiye uğradığı durumlarda oluşan klinik tablo “akut iskemik inme” olarak tanımlanmaktadır. İnme olaylarının yaklaşık %80′ nini oluşturmaktadırlar. Hemorajik ve iskemik inme durumları dünyada ölüme yol açan nedenler arasında 3. sıradadırlar. Kalıcı sakatlık oluşturma açısından ilk sıradadırlar. iskemik inme sonucunda ortaya çıkan nörolojik hasar hızlı yada yavaş bir şekilde gelişebilir. Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan çalışmalara göre inme vakalarının %27 si tekrarlamaktadır.
Hastane öncesi dönemde inmenin erken tanınması tedavinin belirlenmesi ve nörolojik hasarın azaltılması açısından önemlidir. İnme vakalarının nihai tedavisilerinden birisi olan trombolitik tedavinin erken başlanması ve hastane öncesi dönemde nörolojik bulguların daha kötüye gitmemesini sağlamak sağkalımın artması ve sakatlık oranının azaltılmasında önemlidir. İnme semptomlarının başlamasından itibaren ilk 3-4 saat geçen iskemik, seçilmiş ve uygun inme vakalarına trombolitik tedavi başlanabilmektedir. Bu nedenle inme vakalarının erken tanınması ve uygun tedavi merkezlerine yönlendirilmesi inmenin prognozunu etkilemektedir.
İnme risk faktörleri
-
- İleri yaş,
-
- Hipertansiyon,
-
- Sigara
-
- Koroner arter hastalığı,
-
- Diyabetes Mellitus,
-
- Kalp kapak hastalığı,
-
- Atriyal fibrilasyon,
-
- Kan viskositesini arttıran hastalıklar,
-
- Geçirilmiş SVH
- Oral kontraseptif kullanımı,
İnmenin tanınması ve semptomları
İnme semptomları genellikle beyinin etkilen bölgesi ile değişiklik göstermektedir. Genellikle aşağıdaki semptomlar hastalarda görülebilmektedir.
- Ekstremitelerde genellikle tek taraflı güçsüzlük, hareket kaybı ve uyuşukluk,
- Yüzde uyuşukluk,
- Konusma güçlüğü, konuşma bozukluğu, disartri
- Amnezi, algılama güçlüğü,
- Bilinç seviyesinde değişiklikler,
- Çift görme yada görme seviyesinde azalma
- Ekstremitelerde ve yüzde ağrı
- Baş ağrısı ve baş dönmesi,
- Fasiyal asimetri ve fasiyal paralizi gibi semptomlar görülebilir.
Hastane öncesi dönemde inmenin erken tanımlanması için geliştirilmiz bazı skalalar mevcuttur. Sıklıkla “Cincinnati hastane öncesi inme skalası” ve “Los angeles hastane öncesi inme skalası“, kullanılmaktadır.
Cincinnati Hastane Öncesi İnme Skalası
Ana olarak 3 durumun incelendiği bir skaladır. İncelemede Extremiteler, konuşma fonksiyonu ve yüz incelenmektedir. Aşağıdaki burumların hepsinin görülmesi durumunda inme varlığı %98-%100′ dür. Herhangi üç öğeden bir tanesinde anormallik, akut inme için duyarlılık =%66, seçicilik = %87′ dir.
| Cincinnati Hastane Öncesi İnme Skalası | |
| Kolar | Tek taraflı güçsüzlük, yada gözler kapalı, kollar ileri ve yukarıya doğru bakarken, birinde aşağıya doğru düşme |
| Yüz | Gülümseme sırasında fasiyal asimetri, fasiyal paralizi |
| Konuşma | Konuşma bozuklukları |
Los Angeles Hastane Öncesi İnme Skalası
| Tarama Kriterleri | Belirgin Asimetri Bulguları |
| Hastanın 45 yaş üzerinde olması | Fasiyal gülümsemede asimetri/yüz buruşturma/sarkma |
| Epilepsi ve nöbet olmaması | El kavrama bozukluğu varlığı |
| 24 saat içinde yeni başlayan nörolojik semptomlar |
Kol gücü ve direnç kaybı |
| Olay öncesi hastanın yatağa yada tekerlekli sandalyeye bağımlı olmaması | SONUÇ: Tarama kriterlerinin hepsi evet yada bilinmiyor ve asimetri bulgularından en az bir tanesi mevcut ise inme tanılamasında %93 sensitivite ve %97 spesifiteye sahiptir. |
| Kan glukoz düzeyinin 60-400 mg/dl olması |
Hastane öncesi tedavi
- ABCDE yaklaşımı ile hasta değerlendirilmelidir.
- Hastanın hava yolu güvenliği sağlanmalıdır. Bu hastalarda kusma, aspirasyon ve üst hava yolu tıkanıklıkları görülebilir.
- “Sıfır noktası” olarak tabir edilen olayın tam olarak ne zaman başladığı öğrenilmeli ve kaydedilmelidir. Eğer tam olarak bilinmiyorsa, hastanın sağlıklı olarak görüldüğü en son zaman tespit edilmelidir. Sıfır noktası trombolitik tedavi alabilecek hastaların belirlenmesinde önem taşımaktadır.
- Hastanın kardiyak, KB ve SpO2 monitörizasyonu sağlanmalıdır. Hastada atriyal fibrilasyon gibi durumlar olması emboliyi akla getirmelidir.
- SpO2 > %94 üzeri olacak şekilde maske ile oksijen başlanmalıdır. Gerekirse pozitif basınçlı ventilasyon uygulanmalıdır. Hipoksemi önlenmeye çalışılmalıdır.
- En kısa sürede “Cincinnati hastane öncesi inme skalası” veya “Los Angeles hastane öncesi inme skalası” kullanılarak inme olasılığı hesaplanmalıdır.
- IV erişim sağlanmalıdır. Mümkün ise 16-18 gauge kanüller kullanılmalıdır.
- Hastada hipotansiyon yada hipoperfüzyon bulguları mevcut değilde baş yükseltilmelidir.
- Hastane öncesi dönemde sistolik kan basıncı 90 mmHg nin altında değil ise kan basıncına müdahale etmeyin. Yada bastada belirgin volüm kaybı bulguları yok ise hastaya sıvı yüklemeyin.
- Sistolik kan basıncı >220 mmHg, diastolik kan basıncı 120 mmHg’ nin üzerinde ise kan basıncına müdahale edilmelidir. Bu amaçla Furosemid 40 mg IV olarak uygulanabilir. İskemik inmelerde 220 mmHg’ nin altındaki kan basıncına müdahale edilmemelidir.
- Mutlaka hastanın tedavisinin yapılabileceği uygun bir inme tedavi bölümü olan merkeze kısa sürede naklinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
“Hemorajik İnme” yazısına gitmek için tıklayınız…
Kaynaklar:
1- Tintinnali kapsamlı bir çalışma kılavızu – 7. baskı Bölüm: 161 – Sy:1122-1133
2- T.C. Sağlık Bakanlığı hastane öncesi tıbbi yardım ve bakım akış şemaları
3- Prof. Dr. Cuma Yıldırım – İnme- http://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/YA3H13zcmGPY.pdf
4- Türk Beyin Damar Hastalıkları Dergisi 2015; 21(2):93-98
5- Türkiye Acil Tıp Derneği Asistan Oryantasyon Eğitimi – Uzm. Dr. Murat Özsaraç – 2012 – https://aciltipistanbul.files.wordpress.com/2012/02/iskemik-inme-2012.pdf
