Psikiyatrik Hastalara Genel Yaklaşım İlkeleri
Psikiyatrik acilleri, düşünce veya davranışların bir yada birkaçında oluşan değişimlerin sonucunda hastaların kendisi yada çevresi için tehdit oluşturduğu acil durumlar olarak tanımlamak mümkündür. Hastane öncesi alanda en sık karşılaşılan psikiatrik aciller arasında suicid girişimleri ve anksiyetik bozukluklar gelmektedir. Bunların yanında şizofreni, depresyon, manik nöbetler ve psikoz gibi psikiatrik aciller de karşımıza çıkmaktadır.
Psikiatrik hastaların değerlendirilmesi
Özcelikle hastane öncesi alanda pisikiyatrik acillerin değerlendirilmesi ve ilk muayenesi sanıldığı kadar kolay olmamaktadır. Hastanın genel durumu, sizlere karşı tutumu, önceki tecrübeleri nedeni ile size karşı yaklaşımı oldukça belirleyici olmaktadır. Olay yeri güvenliğine dikkat edilmeli, hastanın etrafında size veya diğer kişilere karşı silah olarak kullanabileceği maddelerin olup olmadığı değerlendirilmelidir. Gerekli olduğu durumlarda mutlaka emniyet refakatı istenmelidir.
Ses tonunuzu ayarlamalı ve hasta ile iletişime geçerken ona yardımcı olmak için geldiğini hissettirmeniz çok önemlidir. Kendinizi açıkça tanıtmalı ve ona yardım etmek için burada olduğunuzu açıklamanız, kendinize güveni oluşturmaya çalışmanız her zaman yararınıza olacaktır.
Bir çok psikiyatrik hastalar acil müdahale ve hastaneye gitme konusnda çok dirençli olmamakla beraber, hastanın yaşadığı olumsuz tecrübeler ve acı olaylar, kendisine dokunmanıza ve onu muayene etmenize dahi izin vermeyecek seviyede ajitasyon oluşturabilirler. Bu gibi durumlarda aşırı ısrarcı olmayarak, onu sakinleştirmeye çalışmalısınız. Çok ciddi huzurşuzluğu ve ajitasyonu olan hastalarda saldırganlık belirtileri gözlenmeli, bu gibi durumların varlığında hasta ile aranızda mesafe koymalısınız. Bu belirtiler varlığında hastaya sırtınızı dönmemeniz kişisel güvenliğiniz açısında önemlidir.
Hasta ile iletişim kurulması sırasında açık uçlu soruların (sadece evet yada hayır ile cevaplanmayacak sorular) sorulması ve onu iletişim kurmaya teşvik etmeniz faydanıza olacaktır. Hasta ile iletişim kurmaya başladığında onu dinleyerek hissettiklerini istediği gibi anlatmasına izin vermelisiniz.
Hastayı mutlaka dinlemeli ve dinlediğinizi onaylayıcı cümlelere kurarak belirtmelisiniz. Olayları anlatmaya çalışan yada sorduğunuz sorulara kendi mizacı ile cevap vermeye çalışan hasta, dinlenilmediği kanısına varırsa birden iletişimi kesebilir, ajitasyon ve saldırganlık gelişebilir.
Hasta ile belirli bir güven ortamı oluştuktan sonra hastanın vital parametrelerinin değerlendirilmesine geçilebilir. Hasta muayeneyi ve yardımı kabul ettikten sonra standart ilk ve ikinci muayene uygulanmalıdır. Bu muayene sırasında;
- Alkol kullanımı izleri (nefeste alkol kokusu),
- Travma izleri (kafa ve göğüs travmaları v.b.)
- Uyuşturucu madde kullanımına bağlı izler (ekstremite de enjeksiyon izleri)
- Kısa ve hızlı bir nörolojik muayene yapılmasına (uyuşturucu madde kullanımı)
- Vücuttaki olası kesici – delici alet yaralanmasına bağlı izler .
araştırılmalıdır.
Sözel olarak sakinleştirilemeyen, çok ciddi ajitasyonu olan ve ve salgınlanlığı yüksek olan kişilerde KKM onayı ile ilaçla müdahale uygulanmalıdır. Bu amaçla hızlı müdahale için Diazepam 5-10 mg veya Midazolam 5-10 mg IV olarak uygulanabilir. Bu uygulamalardan sonra hipotansiyona karşı önlem alınmalıdır. Ancak bu uygulamayı tek başınjza yapmaya çalışmamalısınız. Mutlaka güvenlik güçlerinin yardımı alınarak, hasta ilk başta etkisiz hale getirilmelidir.
Referanslar:
1- Acil Tıp Tanı ve Yönetim 6. baskı Syf: 438-441 Anthony FT Brown and Michael D.Cadogan
2- Dilbaz, N. (1999). Şiddet riskinin değerlendirilmesi ve saldırgan hastaya yaklaşım. Klinik Psikiyatri, 2, 179-188.
3- https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=7&ved=0ahUKEwiB9aXv_enRAhVBcBoKHeBgDUsQFghHMAY&url=http%3A%2F%2Fmanisarsh.saglik.gov.tr%2Fuserfiles%2Ffiles%2FAJ%25C4%25B0TE%2520HASTAYA%2520YAKLA%25C5%259EIM_%25202016.ppt&usg=AFQjCNEWVfqx9bbfs1dxt3KVGK36ZpB7mQ&sig2=bRXJAevvivbpLKwaRFeoBg&cad=rja
