Sadece zehirlenme olgularına bağlı kardiyak arrest vakaları genel olarak toplumda nadir görülürken, 40 yaş altında uyuşturucu ve yabancı madde kullanımına bağlı kardiyak arrestler artış göstermektedir. Aynı zamanda çocuklarda kaza ile kimyasal madde içimine bağlı kardiyak arrest vakaları görülebilmektedir. Endüstri kazaları ve terör olayları da zehirlenmeye bağlı kardiyak arrest sebeplerindendir.

Zehirlenmelerde bilinç bozukluğuna bağlı hava yolu obstrüksiyonu ve sonrasında gelişen respiratuar arrest en sık ölüm nedenidir. Uyuşturucu madde kullanımı, ve suicid amaçlı ilaç alımında genelde alkol kullanımı da duruma eşlik etmektedir.

Zehirlenmelerde resüsitasyon uygulamalarında ve genel destek tedavi sırasında mutlaka koruyucu ekipman kullanılarak keşisel korunma önlemleri alınmalıdır. Genel ABCDE kuralları uygulanmalıdır. Hastaya destek tedavi uygulanarak kardiyak arrest önlenmeye çalışılmalıdır. Kardiyak arrest durumlarında standart algoritmalar uygulanır.

Hastanın toksik ajanla teması kesilmediyse mutlaka temas kesilmelidir. Toksik ajan hakkında bilgi toplanılmalı tespit edildikten sonra ilgili zehir danışma merkezi ile iletişime geçerek toksik ajana spesifik tedaviler araştırılmalıdır. Zehirlenmeye sebep olan ajan tespit edilemediyse hasta üzerinde detaylı bir fizik muayene yapılmalı olandışı durumlar not edilmelidir (iğne izleri, büller, pupiller, ağız mukozası tahribatları, olağan dışı koku varlığı, etraftaki ilaç kutuları vb.). Toksik ajanın emilimini ve etkisini azaltıcı önlemler alınmalıdır. Zehirin eliminizasyonunu hızlandırmak, özgün antidot kullanmak, ağız yolu ile alınan zehirlerin emiliminin sınırlandırılması bunlara örnektir.

Zehirlenmeye bağlı kardiyak arrest durumlarında ağızdan ağıza solunum yapılmamalıdır (Örn: Organo fosfat zehirlenmesinde kurtarıcı da etkilenebilir). Zehirlenmelerde hastanın bilinç durumu her an değişebileceğinden bu tür hastalarda  hava yolu güvenliği için erken entübasyon düşünülebilir.

Yüksek konsantrasyonlu oksijen verilmelidir. Kusmalara karşı dıkkatli olunmalıdır.

Zehirlenme Olgularında Tedavi Yaklaşımları;

Aktif kömür uygulaması; toksik madde alımından sonra en fazla 1 saat içerisinde yapılması gereken uygulamadır. Ne kadar erken yapılırsa o kadar etkili olmaktadır. Ancak 1 saat sonrasında uygulamadan fayda alınamaz. Aktif kömür uygulanacak hastaların hava yolunun güvenliğine dikkat edilmesi gerekmektedir. Karbamazepin, dapson, fenobarbital, kinin ve teofilin ile oluşan, hayatı tehdit eden zehirlenmelerde yararlıdır.

Gasrtik Lavaj; Genellikle ilk 1 saat içerisinde yapılmalıdır. toksik ajanın alınmasından itibaren 1 saatten fazla zaman geçtiği durumlarda etkisi çok azdır. Gastrik lavaj etkisi  almak için ipeka şurubu içirilmesinden kaçınılmalıdır. Gecikmiş gastrik lavajın ilaç emilimi üzerindeki etkisi çok azdır ve ilacın, gastrointestinal yolun daha ilerisine gönderilmesine neden olabilir.

Bağırsak temizliği; Özellikle enterik kaplı ilaç zehirlenmelerinde, uzun salınımlı ilaç alımında ve demir over dozunda kullanılabilecek bir yöntemdir. Enteral yolla polietilen glikol solüsyonu verilerek yapılan gastrointestinal yolun temizlenmesi işlemidir.

Hemodiyaliz; suda çözünen, dağılım hacmi ve plazma proteinlerine bağlanma kapasitesi düşük olan ilaçların veya metabolitlerin atılmasında yararlıdır. Metanol, salisilat, lityum ve etilen glikol zehirlenmelerinde düşünülebilir.

Hemoperfüzyon; kanın, emici madde olarak  genellikle kömür içeren bir kartuştan geçirilme tekniğidir ve plazma proteinlerinebağlanma kapasitesi yüksek olan ilaçların veya metabolitlerin atılmasında yararlıdır. Fenobarbital, fenitoin, karbamazapin ve teofilin intoksikasyonunda düşünülebilir.

Opioid intoksikasyonunda nalaoksan IM olarak uygulanması tercih edilen bir antidottur. Etki süresi 45-60 dk kadardır. Nalokson,  İntravenöz (IV) 400 mcg, intramusküler (İM) 800 mcg, subkutan (SC) 800 mcg, intranasal (IN)  2 mg, endotrakeal (ET) — 1-2 mg başalngıç dozları olarak uygulanabilir.  Aşırı yüksek dozlu opioid zehirlenmelerinde, naloksonun, toplam   6-10 mg’lık doza erişilene kadar titre edilmesi gerekebilir.

Kokain toksikitesinde, Düşük doz İV benzodiazepinler (midazolam, diazepam, lorazepam) birinci-basamak tedavisinde etkilidir. Nitratlar, myokard iskemisi için, ikinci-basamak tedavisi olarak kullanılır. Labetolol (alfa ve beta bloker), kokain zehirlenmesine bağlı taşikardi ve hipertansif acillerin tedavisinde yararlıdır.

Trisiklik antidepresanlarda EKG’de geniş QRS saptanıyorsa 1-2mmol/kg  NaHCO3 verilebilir.

Atropin, organofosfat kaynaklı bredikardi tedavisinde hayat kurtarıcu olabilir.

Diğer ilaca bağlı bradikardi tedavilerinde;

• • Beta-antagonist reseptör blokajı nedeniyle ortaya çıkan dirençli bradkardilerde, yüksek doz izoprenalin yararlı olabilir.

• • Digoksin veya dijital glikozid zehirlenmesine bağlı bloklar ve ventriküler aritmiler, digoksin-spesifik antikor fragmanları ile tedavi edilebilmektedir. (Bknz: Digoksin intoksikasyonları)

• • Beta bloker ve kalsiyum kanal blokeri intoksikasyonu durumlarında, aşağıdakiler tümü kullanılabilir:
    – vazopressörler
    – inotroplar
    – kalsiyum
    – glukagon
    – fosfodiesteraz inhibitörleri
    – insülin-glukoz
• Zehirlenmelere veya aşırı ilaç dozuna bağlı bradikardilerin tedavisi için, transkutanöz pacing endikasyonu da vardır.

Özet

Makale Adı

Zehirlenmeler

Açıklama

Zehirlenmelerde ileri yaşam desteği uygulamaları.

Yazar

prm

Editör

www.resusitasyon.com

Editör Logo