Hava yolu yönetimi hastane içinde yada hastane öncesi alanda oluşan hava yolu kontrolü gerektiren durumlarda hayati önem taşımaktadır. Oluşan kardiyak arrest durumlarda hipoksinin önlemesinde ve hastanın ventilasyonunun sağlanmasında, peri-arrest dönemde hastanın klinik tablosunun kötüye gitmesini ve kardiyak arrest gelişimimin önlenmesi için etkin ve güvenli bir hava yolunun sağlanması önem taşımaktadır.

Bazı anatomik bozukluklar yada farklılıklar nedeni ile hastanın ventilasyonunun desteklenmesi ve efektif bir ventilasyonunun sağlanması oldukça zor olabilmektedir. Bu durumlar “zor hava yolu” olarak tanımlanmaktadır. Kısaca zor hava yolu; Balon – Valf maske ile hastanın etkin olarak havalandırılamamsı (Zor ventilasyon olarak da tanımlanır), endotrakeal entübasyonun uygulanması sırasında zorluklar yaşanması yada bu iki durumun aynı anda yaşanması durumu olarak tanımlanabilir.

Zor Ventilasyon:

Balon valf maske ile ventilasyon sırasında etkin ventilasyon yapılamaması, SpO₂‘ nin %90’ ın üzerine çıkarılamaması durumudur. Yaşa bağlı anatomik değişikliklikler ile maskenin yüze tam oturtulamaması zor ventilasyonun en önemli nedenlerinden bir tanesidir.  Bunun dışında hastada aşırı sakal varlığı, dişlerin olmaması ve takma diş kullanımı, aşırı obez ve aşırı kaşektik durumlar, travmalar, obstrüksiyonlar, anatomik patolojiler de zor ventilasyon risk faktörlerindendir.

Zor Entübasyon:

Entübasyon sırasında laringoskopinin yapılamaması (Zor Laringoskopi=Vokal kordların görülememesi) ve Entübasyon işleminin bazı anatomik patalojiler yada hastalıklar varlığı ile başarılı olarak sağlanamaması durumu olarak tanımlanabilir.

Zor entübasyon risk faktörleri:

• Pierre robin sendromu gibi bazı konjenital patolojisi olan hastalar
• Çene operasyonu geçiren hastalarda,
• Mandibula implantları,
• Boyun patolojileri
• Hava yolu kitleleri, obstrüksiyon
• Travmalar ve ağır çene yaralanmalar

Zor  ventilasyon ve zor entübasyon durumlarında yönetim

Unutulmamalıdır ki hastane öncesi alanda imkanlar ve ekipmanlar her zaman hastane içi ortama oranla kısıtlıdır.

Zor ventilasyon durumlarında maske doğru seçilmeli, maskenin hastanın yüze tam oturması sağlanmalıdır, mutlaka orofarengeal airway kullanılmalıdır. Maskenin yüze yerleştirilmesine dikkat edilmeli, maske burun köküne ve alt dudak ile çene arasındaki boşluğa doğru yerleştirilmelidir. Hava yolu açıklığının sürdürülmesi amacı ile hastaya doğru pozisyon (Baş-Çene, yada Jaw-trust pozisyonu) verilmeli ve pozisyonun devamlılığı sağlanmalıdır. Maske yüze yerleştirilirken mutlaka CE tekniği kullanılmalıdır. Bu teknik kullanılırken yumuşak dokulara bası uygulanmamalıdır. Gerkirse 2 kişi tekniği ile ventilasyon sağlanmalıdır.

CE tekniği ile maske sabitleme

İki kişi ile ventilasyonda maske sabitleme

Zor entübasyon durumlarında, ise ana kural hastanın oksijensiz bırakılmaması olmalıdır. Entübasyon maksimum 3 deneme ile sınırlandırılmalı, entübasyon işleminde inatçı olunmamalıdır. Bir entübasyon denemesi 30 saniyeyi geçmemeli ve 30 saniye içerinde başarısız olunması durumunda hasta hemen Balon valf maske ile havalandırılmalıdır. 3 entübasyon girişiminden sonra mutlaka alternatif hava yolu araçları (LMA, laringeal mask v.b.) kullanılmalıdır. Entübasyon işlemi sırasında kılavuz kullanılması avantaj sağlayacaktır. Yine kord vokallerin görülmesi açısından krikoid bası (Sellic manevrası) kullanılabilir. Alternatif laringeskop çeşitlerinin olması durumunda bunların kullanımı düşünülebilir. Supraglottik hava yolu araçları hayat kurtarıcı olabilir. Bu nedenle mutlaka havayolu ekipmanları arasında hazırda bulundurulmalıdır. ( Supraglottik hava yolu ekipmanları hakkında detaylı bilgi için tıklayınız. ) Supraglottik hava yolu araçlarının da başarısız olması durumunda hasta balon-valf maske ile havalandırılmalıdır. Eğer balon valf maske ile de ventilasyon da mümkün değil ise cerraki havayolu ( bkz: Krikotirotomi ) yöntemleri kullanılabilir.

Kaynaklar:

1. http://www.jems.com/articles/print/volume-41/issue-5/features/prehospital-management-of-difficult-airways.html
2. http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/anestezi_reanimasyon/dr_tarkan_mingir.pdf
3. Hava yolu yönetimi http://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/PNeZ6Qb4ZEPn.pdf
4. Zor Havayolu ve Yönetimi Turkiye Klinikleri J Surg Med Sci 2006;2(6):40-6

Özet

Makale Adı

Zor Hava Yolu ve Yönetimi

Açıklama

Zor ventilasyon ve zor entübasyonun tanımlanması ve hastane öncesi alanda yönetimi...

Yazar

E. TEK

Editör

www. resusitasyon.com

Editör Logo