Gastrointestinal Sistem (GİS) Kanamaları
Gastrointestinal sistem kanamaları (GİS kanamaları) özellikle yaşlı hasta grubu başta olmak üzere karşılaştığımız acil durumlardan bir tanesidir. Gastrointestinal sistem kanamaları (GİS kanama), özellikle kronik hastalığı olan belli yaş üstündeki bireylerde ve sürekli ilaç kullanmak zorunda olan bireylerde daha sık oluşmaktadır.
Gastrointestinal sistem kanamaları kabaca 2 grupta incelenir. Üst gastrointestinal sistem kanamaları — üst GİS kanama– (Mide kanaması, Özefagus kanamaları gibi ) Treitz ligamentinin üstünden (Kabaca duedonumun alt ucu) kaynaklanan kanamalar ve alt gastrointestinal sistem kanamaları —alt GİS kanama– Treitz ligamentinin altından kaynaklanan kanamalardır.
Gastrointestinal sistem kanamalarının gidişatını ve mortalitesini etkileyen bir çok faktör bulunmaktadır. Özellikle yaş, kanama odağı, ek hastalıklar, daha önceden GİS kanama öyküsü. karaciğer yetmezliği gibi hastalıkların bulunması Gastrointestinal kanamaların seyrini ve klinik tabloyu direk etkileyen faktörlerdir. Yukarıdaki faktörlere göre değişmesine karşın GİS kanamalarında mortalite %10 dolaylarındadır. Üst gis kanamaları (duedonum ve mide kanaması ağırlıklı) olarak nitelendirilen kanamalar alt gis kanamalarına göre çok daha sık görülmektedir.
Gastrointestinal Kanamaların Belirti ve Bulguları
GİS kanamaları kaynaklandığı bölgeye göre farklı yakınmalar ile gelmektedirler.
Üst gis kanamalarında ilk yakınma hematemez (Kanlı kusma) iken alt gis kanamalarında ilk yakınma Melena ve hemotekezyadır. Üst GGİS kanamalarında görülen hematemezin rengi değişiklik gösterir. Özefagus varis kanamalarında açık renkli hematemez gmrülürken, daha alt kısımların kanamalarında (Mide kanaması ve duedonum kanaması) daha koyu renkte hematemez görülebilir.
Alt GİS kanamalarında ise melena (katran rengi pis konulu yapış yapış dışkılama) çoğunlukla görülür. Melenanın kaynağı bağırsaklar kaynaklı kanamanın enzimler ile sindirilmesidir. Bunun yanında rektum ve rektuma yakın bölgelerdeki kanamalarda açık renkli sindirilmemiş ham kan olarak adlandırılan hemotekezya görülür.
Yukarıdaki en önemli bulguların dışında aşağıdaki belirti ve bulgular da gastrointestinal kanamalarda görüşebilir.
- Ağrı
- Soluk cilt
- Hipotansiyon
- Hemorajik şok bulguları
- Taşikardi
- Halsizlik
- Bilinç bulanıklıkları (Ciddi kanamalarda)
Gastrointestinal Sistem Kanamalarında Hastane Öncesi Tedavi
Alt veya Üst gastrointestinal sistem kanaması olup olmadığı farketmeksizin GİS kanamalarında tedavi yaklaşımı aynıdır.
- ABCDE yaklaşımı ile hastanın temel yaşam desteği ve ileri yaşam desteği ihtiyacı olup olmadığı değerlendirilmelidir.
- Hastaların Spo2, kardiyak ve kan basıncı monitörizasyonu yapılmalıdır.
- Mümkünse çift IV erişim sağlanmalıdır. Bu amaçla 14-16 Gauge kataterler tercih edilmelidir.
- Gis kanamalarında 3000 ml ye kadar kanamalar olabilir. Bu nedenler hastaya 10 ml/kg dozunda sıvı resüsitasyonuna başlanmalıdır. Bu amaçlar Ringer Laktat veya %0,9 İzotonik NaCl tercih edilmelidir Şok bulguları varlığında 30 mg/kg dozuna kadar sıvı replasmanı yapılabilir.
- Üst gis kanamalarında aspirasyona karşı dikkatli olunmalıdır.
- Hastalarda hipoksemi yahut hipoksi bulguları varlığında %100 oksijen başlanmalıdır.
- Üst gis kanamalarında aspirasyon riskini önlemek için nazogastrik katater uygulanabilir.
Gis kanamalarının yaklaşık %30 unda cerrahi müdahale gereklidir. Bu nedenler vital parametreler sürekli takip edilerek uygun merkeze transport sağlanmalıdır.
Kaynaklar:
- Tüm yönleri ile Acil Tıp 3. baskı Sfy: 223 – 232 Dr. Y. Solak, Dr. M. Emet
- OKUTUR, Sadi Kerem, et al. “Akut üst gastrointestinal sistem kanamaları: 230 olgunun analizi.” Akademik Gastroenteroloji Dergisi6.1 (2007).
- AKYILDIZ, Hızır, et al. “Kolonoskopik bulguları normal olan alt gastrointestinal kanamalara yaklaşım.” Ulus Travma Derg 11 (2005): 299-305.
- KARAYALÇIN, Selim. “Alt Gastrointestinal Sistem Kanamalı Hastaya Yaklaşım ve Etiyoloji.” Turkiye Klinikleri Journal of Gastroenterohepatology Special Topics 1.2 (2008): 35-38.
- http://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/18G1bUXUXtUp.pdf
- Prof. Dr.Ahmet Dobrucalı, Uz.Dr.Erkan Çağlar AKUT GASTROİNTESTİNAL SİSTEM KANAMALARINDA TANI VE TEDAVİ
