Batın Travmalı Hastaların Değerlendirilmesi
Batın travmalı hastalar tüm tavmaya bağlı ölümlerin yaklaşık olararak 15-20 sini oluşturmaktadır. Penetran batın yaralanmaları künt batın yaralanmalarına göre daha yüksek mortalite oranlarına sahiptir. Genellikle ölümler kontrol edilemeyen yada tespit edilemeyen batın içi hemorajiler nedeni ile kaynaklanmaktadır.
Künt batın yaralanmalarında içi dolu organ olarak tanımlanan karaciğer ve dalak yaralanmaları ve rüptürlerine bağlı hemorajiler hayati tehdit eden tablolara yol açabilirler. Trafik kazaları en sık künt travma nedenleri arasında başı çekmektedir. Penetran batın yaralanmalarında ise ateşli silah yaralanmaları ve kesidi delici alet yaralanmalarına bağlı vasküler yapıların yaralanması en sık mortalite nedenidir.
Batın Travmalı Değerlendirilmesi
İster hastane içi alanda isterse hastane öncesi alanda hastaların değerlendirilmesinde ilk yapılması gereken husus hastanın ilk muayenesinin dikkatlice yapılarak hayati fonksiyonlarının değerlendirilmesi olmalıdır. Bunun için “altın standart” ABCDE yaklaşımıdır. ABCDE yaklaşımı ile hastanın hayati fonksiyonları değerlendirilmeli Temel yaşam desteği yada ileri yaşam desteği ihtiyacı olup olmadığı değerlendirilmelidir. Görünen kanama odakları mevcut sa bu aşama ile eşzamanlı olarak kanana kontroltrolü sağlanmalıdır.
Vital parametrelerin değerlendirilip gerekli destek tedavinin verilmesinden sonra batın muayenesi ve değerlendirmesi yapılmalıdır. Detaylı batın değerlendirilmesi ikinci muayene sırasında yapılması gereken bir işlemdir. Bu amaçla belli standartlara uyarak batının sistematik olarak değerlendirilmesi bizlerin işini her zaman kolaylaştıracaktır. Batın değerlendirilmesi sırasında kıyafetlerin tamamen çıkarılması kusursuz bir değerlendirme için çok önemlidir.
Uygun bir batın değerlendirmesi, olayın oluş mekanizmasının belirlenmesi, travmanın belirlenmesi (Künt, penetran v.b.) ve olası yaralanmaların düşünülmesi ile başlar. İlk bakışta belirlenebilecek ve olası batın travmalarını düşündürecek bulguların aranması olmalıdır. Batın Muayenesi yapılırken inspeksiyon, Oskültasyon ve Palpasyon sıralamasına dikkat etmek önemlidir. Batın en az 4 kadrana ayrılmalı (sağ üst, sağ alt, sol üst ve sol alt kadran) ve bölgeler sistematik olarak sırayla değerlendirilmelidir. Şikayet olan kısımın m uayenesi en sona bırakılmalıdır.
Batın Muayenesinde İnspeksiyon
Gözle batının ön tarafı yan ve arka kısımlarının değerlendirilmesidir. Genellikle travmaya bağlı izler şekil bozuklukları, renk değişiklikleri kanama varlığı, açık yara varlığı veya evisserasyon varlığı değerlendirilmelidir. Batında emniyet kemeri izleri, morarmalar ve kızarıklıklar künt batın yaralanmalarını düşündürmeli ve bulgunun yerine göre dalak ve karaciğer yaralanmaları düşünülerek tüm batın değerlendirilmelidir. Yine evisserasyon varlığında hemen müdahale edilmeli evisserasyon olan kısım steril %0,9 İzotonik ile nemlendirilmiş gazlı bezlerle örtülmelidir. Eksternal kanama varlığında halen kanama kontrolü sağlanmadıysa hemen uygun yüntemlerle müdahalede bulunulmalı ve kanama kontrolü sağlanmalıdır. Batına sağlanan cisimler uygun yöntemlerle stabitlenmeli ve hareketi kısıtlanarak sekonder yaralanmalara yol açmaları engellenmelidir. Bu cisimlerin olay yerinde çıkarılması kesinlikle önerilmemektedir.
Yine batın muayenesi sırasında göğüs ve perine değerlendirilmesi de yapılmalıdır. Özellikle genital organlarda olan morarama (scrotum) ve kanamalar batın içi hemorajinin önemli bulgularındandır.
Batın Muayenesinde Oskültasyon
Hastane öncesi alanda atlanan ancak değerlendirilmesi gereken önemli bir muayene aşamasıdır. Özellikle bağırsak seslerinin duyulmaması batın yaralanmalarının önemli bulguları arasındadır. Yine batın ile birlikte akciğer oskültasyonu da yapılmalıdır. Torax da batın seslerinin duyulması diyafragma rüptürünün belirtisidir.
Batın Muayenesinde Pakpasyon
Batın 4 kadranı palpasyon yani el ile muayene ile değerlendirilmelidirç Bu muayene sırasında ağrı, batındaki kitle ve sertlikler, tahta batın olup olmadığı ve rijidite varlığpı değerlendirilmelidir. Özellikle defans ve tahta batın varlığı ciddi batın yaralanmalarını bulgusudur. Yine son kaburgaların ve pelvisin palpasyonla muayenesi de batın taravmalı hastaların değerlendirilmesinde önemlidir.
Unutmamak gerekir ki yukarıdaki muayenelerin sonucunda patolojik bulguya rastlanmaması, hastalarda batın içi organ yaralanması olmadığı anlamına gelmemektedir. Batın sertbestçe ve çok genişleyebilen bir vücut bölümü olması nedeni ile belirti ve bulgular geç dönemde ortaya çıkabilir. Bu nedenle transport sırasında da sürekli batın muayenesi tekrarlanmalıdır.
